آشنایی با نظام آراستگی محیط کار
عبارت « پنج اس » ۵S براساس حروف ابتدای پنج واژه ژاپنی انتخاب شده است:
ساماندهی Seiri
پاكیزه سازی Seiso
نظم و ترتیب Seiton
استانداردسازی Sekitsu
انضباط Shitsuke
آشنایی با نظام آراستگی محیط کار : ۵S یا نظام آراستگی محیط کار منجر به پیشگیری از حوادث و افزایش بهره وری می گردد. شاید بهتر باشد بگوییم هدف نهایی ۵S پیشگیری از اتلاف است.
این نظام نخستین بار توسط ژاپنی ها به اجرا در آمد و نام این نظام هم تشکیل شده از پنج S است که در ادامه به تشریح پنج S خواهیم پرداخت . قبل شروع بحث بهتر است یه این نکته اشاره شود که ۵S پیش شرط اجرای موفقیت آمیز سایر سیستم ها و مدلها می باشد و مزیت آن این است که در همه جا قابل پیاده سازی است.
مقدمه
اجرای ۵S برای رسیدن به هدف های متعددی اجرامی شود.برخی از مهم ترین هدف‌ها عبارتند از ایمنی و بهداشت ، بهره وری ، صرفه جویی در هزینه ها ،کیفیت و پیشگیری از خرابی ها در محیط هایی که بااجرای نظام آراستگی مدیریت می شوند.
اشیا زاید و غیر ضروری وجود ندارد و اقلام موجود با نظمی خاص مرتب می شوند و این امرتا حد زیادی موجب صرفه جویی و ایمنی محیط خواهد شد . اجرای منظم مراحل نظام آراستگی محیطی پاکیزه وبهداشتی رافراهم می آورد و از همه مهم ترتلاش برای ایجاد عادت های صحیح درکارکنان مهم ترین عامل درتحقق محیط های آراسته است واین مهم دراجرای بند پنجم حاصل خواهدشد. وجودمحیطی سامان یافته ازلوازم تولید یاارائه خدمات باکیفیت است.
از ضرورت های مقدم بودن اجرای این نظام می توان به نمونه های زیر اشاره گردد:
سرعت دستیابی افزایش می یابد
نتایج برای همه ی افراد قابل درک است .
محیط کاری تمیز و سازمان یافته خواهد شد .
عمر وسایل و آلات کار افزایش می یابد
هزینه پیاده سازی پایین
پیشینه
شروع چنین حرکتی را به ژاپن نسبت می دهند اما امروزه بسیاری از کشور ها ، این نظام را به اجرا در آورده اند. به ویژه کشور سنگاپور که نظام آراستگی را به عنوان یک نهضت ملی شروع کرده است .
سيستمي تحت عنوان ۵S ، براي اولين بار بعد از جنگ جهاني دوم ، در ژاپن شكل گرفت . ولي ايده اوليه اين سيستم ، ژاپني نمي باشد . ژاپني ها با الگو برداري از برخي صنايع آمريكايي و اروپايي و پس از توسعه و سيستماتيك نمودن آن ، اين ۵S را ارايه نمودند .
الگوهاي اوليه اي كه مورد استفاده ژاپني ها قرار گرفت شامل سه دسته از صنايع آمريكايي و اروپايي مي باشد .
دسته اول صنايعي مي باشند كه رعايت بهداشت ، تميزي ونظم از زير ساختهاي اساسي آن مي باشد ، مانند صنايع بهداشتي و دارويي يا صنايع ميكروالكترونيك كه عموما نيازمند محيطي تحت عنوان اتاق تميز يا ” Clean Room ” مي باشند.
دسته دوم ، سازمانهاي خدماتي مانند هتل ها ، سوپر ماركتها ، كتابخانه ها و مراكز تفريحي را در بر مي گيرد . در اين سازمانها ، مشتري با محيط سازمان تماس مستقيم و نزديك دارد. حساسيت بالاي مشتريان اينگونه از سازمانها به تميزي، نظم و سرعت‌پاسخگويي به خواسته‌هايشان، موجب مي‌شود كه اين سازمانها براي بقا و رقابت ناچار باشند كه اصول‌خاصي را رعايت‌نمايند.
بطور كلي در آمريكا رعايت اينگونه از اصول ( چه اجبار قانوني باشد و چه الزام عرفي و صنفي ) در زمينه‌هايي كه مرتبط با بهداشت و سلامتي انسانها مي باشد. ” خانه داري خوب .. يا “Good House Keeping” ناميده مي شود .
دسته سوم ، شامل سازمانهاي پيشرويي مي‌باشند كه به اهميت مباحثي مانند انسان – ماشين، انسان – كار و انسان – محيط توجه خاصي نموده و تلاش نموده‌اند كه ارتباطي منطقي و سالم بين ” انسان – ماشين- كار ” پديد آورند.
جهت مطالعه بیستر در این خصوص به سایت زیر مراجعه نمایید.
